پناهندگی در فقه و حقوق و رابطه آن با استرداد مجرمین

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دانش‌آموخته دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی جامعة المصطفی العالمیه- واحد خراسان.

چکیده

پناهندگی به معنای اعطای حمایت بین‌المللی به افرادی است که به دلایل مختلفی نظیر نژاد، مذهب، ملیت، عقاید سیاسی، یا عضویت در گروه‌های خاص، در کشور خود در معرض خطر آزار و اذیت قرار دارند و از بازگشت به کشورشان ناتوان هستند. این حمایت بین‌المللی بر اساس کنوانسیون ژنو 1951 و پروتکل 1967 صورت می‌گیرد و کشور پذیرنده موظف به رعایت تعهدات خود در قبال این افراد است. در مقابل، استرداد مجرمین فرآیندی قانونی است که به منظور تسلیم افراد متهم یا محکوم به کشور درخواست‌کننده جهت محاکمه یا اجرای حکم انجام می‌شود و بر پایه معاهدات بین‌المللی و با هدف مقابله با جرائم فراملی نظیر تروریسم و قاچاق مواد مخدر، استوار است. رابطه میان پناهندگی و استرداد مجرمین یکی از مسائل چالش‌برانگیز در حقوق بین‌الملل است، چراکه این دو مفهوم از جنبه‌های مختلف می‌توانند با یکدیگر در تعارض باشند. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیلی، به بررسی تطبیقی حقوق پناهندگان و رابطه آن با استرداد مجرمین پرداخته شده است. دیدگاه اسلام در خصوص حقوق پناهندگان، با نگاه جهانی و جامع به حقوق بشریت، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به احکام و مقررات کامل موجود در فقه اسلامی، حقوق پناهندگان و مفهوم استرداد مجرمین تبیین شده است. در فقه اسلامی، پناهندگی با عنوان امان تعبیر شده و به طور کامل حقوق پناهندگان در آن تبیین شده است

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم
  2. ابراهیمی، محمد و علیرضا حسینی (1396)، اسلام و حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: سمت، چاپ هفتم.
  3. حاتمی، محسن (1398)، مبانی فقهی همکاری قضایی استرداد مجرمین حکومت اسلامی با حکومت‌های غیراسلامی، تهران: فرزانگان، چاپ اول.
  4. الحرّ العاملی، محمّد بن الحسن (1409 ق)، تفصیل وسائل الشّیعه الی تحصیل مسائل الشّریعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السّلام، چاپ اوّل.
  5. سبحانی، جعفر (1385)، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب، چاپ بیست‌ویکم.
  6. ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1391)، اسلام و حقوق بین‌الملل، تهران: گنج دانش، چاپ دهم.
  7. طوسى، ابوجعفر‌، (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه‌، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه‌، چاپ سوم.
  8. قاری سید فاطمی، سید محمد (1374)، «بررسی تطبیقی حقوق پناهندگی در فقه و اسناد بین‌المللی»، فصلنامه مفید، بهار، شماره 1.
  9. قدیر، محسن و حسین کاظمی فروشانی، (1397)، بررسی پدیده پناهندگی از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل، شماره اول.
  10. کریمی‌نیا، محمدمهدی، (1381)، حقوق بشر در ارتباط با استرداد مجرمان و پناهندگان سیاسى»، معرفت، ش 55.
  11. کریمی، رقیه، (1389)، «نگاهی به پناهندگی در فقه و حقوق بین‌الملل»، مجله معرفت، سال نوزدهم، شماره 154.
  12. کلینى، محمد بن یعقوب (1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة‌، چاپ چهارم.
  13. مکارم شیرازی، ناصر (1379)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، انتشارات صدر، قم، چاپ اول.
  14. موسی‌زاده، ابراهیم (1395) حقوق بین‌الملل در اسلام، تهران: دادگستر، چاپ اول.
  15. ‌نجفی، محمد حسن، (1981م)، جواهر الکلام، بیروت-لبنان: داراحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.