بررسی میزان سن مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی ایران، کود جزای افغانستان و معاهدات بین‌الملل

هر جامعه و ملتی برای پیشرفت و تمدن به اسباب و عوامل مختلفی، همانند عوامل اقتصادی، فرهنگی، علمی، انسانی و... نیازمند است. از میان همه این عوامل عامل و نیروی انسانی سالم و با اخلاق و قانون‌مدار برای رسیدن جامعه به هدف یاد شده سهم به سزایی دارد. از آنجا که جامعه از اقشار مختلف تشکیل شده است کودکان و نوجوانان به عنوان یکی از ارکان و اقشار مهم جامعه‌، در سرنوشت آن دخالت تام و کامل دارند. بنابراین توجه به این قشر در تمام زمینه‌ها از جمله در موضوع قانونگذاری ضرورت انکارناپذیر است. نتایج موجود در تحقیق حاضر که با روش کتابخانه‌ای انجام یافته است عبارت است از: قانونگذار ایران در قانون مجازات جدید در پاسخ‌های کیفری به جرائم تعزیری اطفال و نوجوانان با متابعت از کنوانسیون‌های بین‌المللی در موضوع اطفال و نوجوانان اقدام به وضع یک سلسله مقررات متناسب با وضع جسمی و روانی آنان نموده و با نگاه حمایتی و اصلاحی به آن‌ها نگرسته است. با وجود این، نگاه قانونگذار در جرائم حدی و قصاص نسبت به اطفال و نوجوانان حمایتی نبوده بلکه هم درنوع پاسخ‌های قانونی نسبت به جرائم حدی و قصاص اطفال ـ به جهت تعیین مجازات‌های شدید و سنگین مقرر در شرع‌ـ و هم در موضوع سن مسئولیت کیفری به موجب پذیرش مسئولیت دفعی و نیز به موجب پایین بودن سن مسئولیت کیفری در دختران، این نگاه غیرحمایتی و ناسازگار با قوانین و معاهدات بین‌الملل در خصوص صغار است. قانونگذار افغانستان نیز در کود جزا با آنکه در جرائم تعزیری اطفال و نوجوانان همچون مقنن ایران با تعیین یک سری اقدامات مناسب اصلاحی و تربیتی و نیز بالا بردن حداقل سن مسئولیت کیفری اطفال‌، هماهنگی‌اش را با معاهدات بین‌المللی در موضوع اطفال و نوجوانان به نمایش گذاشته است. در حوزه جرائم موجب حد وقصاص اطفال و نوجوانان همچون قانونگذار ایران قائل به مسئولیت دفعی شده و در خصوص پاسخ‌های کیفری به این گونه جرائم نیز نظر فقه حنفی را که بسا قائل به کیفرهای سخت و سنگین بوده معیار قرار داده است و از این حیث وضع مشابه قانون مجازات جدید ایران را دارد.