دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرم شناسی جامعه المصطفی العالمیه خراسان
چکیده
یکی از مباحث مهم، اساسی و تعیین کننده در فرایند دادرسی تعیین مجرم اصلی و کشف رابطه علیت بین رفتار مجرمانه با نتیجه مجرمانه است که از آن تعبیر به رابطه علیت یا سببیت می‌شود. اصل اولیه این است که هر کسی عمل غیر قانونی و مجرمانه نسبت به دیگری انجام دهد مسئولیت آن با او است مگر شخص دیگری با اراده آزاد در زنجیره علیت دخالت و آن را قطع کند. یکی از افرادی کـه می‌تواند زنجیره علیت را قطع کند خـود قربانی و بزه‌دیده است کـه می‌تواند این رابطه را قطع کنـد و نتیجه مجرمانه متوجه خـود او گردد. در این مقاله تلاش شده است کـه در چه مـواردی رفتار بزه‌دیده می‌تواند ناقض و قاطع زنجیره علیت در پدیده مجرمانه باشد. رفتارهای ارادی و غیر‌ارادی بزه‌دیده، ترک فعل و عدم اقدام بزه‌دیده، شرایط خاص بزه‌دیده، رضایت و تن‌دادن او به رفتار مجرمانه مواردی است که مورد بحث قرار گرفته است. قاعده کلی آن است که اگر عامل مداخله‌گر اعم از اینکه بزه‌دیده یا شخص ثالث باشد، اگر با اراده و آگاهی اقدام کرده باشد مسئولیتی بر عهده عامل علت بعید نخواهد بود.
طاهری نسب سید یزد الله، (1388). رابطه‌ی علیت در حقوق کیفری ایران و انگلستان. تهران: انتشارات دادگستر
طباطبایی، سید علی، (1422)، ریاض المسائل، قم، ناشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، چاپ الأولى، ج16
قیاسی جلال‌الدین، ساریخانی عادل، خسروشاهی قدرت‌الله، (1388). مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی(اسلام و حقوق موضوعه). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
کلانتری کیومرث، قلیزاده بهروز، (1396). نقش رفتار مقتول در رابطه استناد قتل عمدی. پژوهش حقوق کیفری، سال پنجم، شماره نوزدهم, 73-94
لفیو واین آر، (2010). سببیت و قتل در نظام کیفری ایالات‌متحده آمریکا، مترجم: حسین آقایی. تهران: بنیاد حقوقی میزان
محسنی فرید، ملکوتی نصیر، (1394). «رابطه سببیت در قانون مجازات اسلامی1392». مجله حقوقی دادگستری، سال هفتاد و نهم، شماره نود و یکم, 135-160
موسوی بجنوردی سید محمد، (1385). قواعد فقهیه، ج1. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد
میرمحمدصادقی، حسین، (1392)، «تأثیر رضایت در جنایت»، در؛ علی حسین نجفی ابرندآبادی، دایرة المعارف علوم جنایی(مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی)، کتاب دوم، تهران: نشر میزان، صص291-300
نجفی، محمدحسن، (1367)، جواهر الکلام، تهران، صحیح و تحقیق و تعلیق:رضا الأستادی، تصحیح: السید إبراهیم المیانجی، ناشر: دار الکتب الإسلامیة، چاپ سوم
نجیب حسنی محمود، ( 1385). رابطه سببیت در حقوق کیفری، مترجم: سید علی عباس نیای زارع. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی
هارت اچ.ال.آی، هونوره تونی، (1392). سببیت در حقوق (حقوق کیفری)، مترجم حسین آقایی نیا،.تهران: بنیاد حقوقی میزان
)