دانشپژوه دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی جامعۀ المصطفی العالمیه مشهد مقدس
چکیده
«رشوه» آثار نامطلوب فردی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی بسیاری دارد و از مصادیق آشکار ظلم و شاخص‌ترین نمونه‌های حرام‌خواری در نظام حکومتی است. رشوه در طول تاریخ یک عمل زشت و غیر قانونی بوده و از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی و شایع‌ترین بیماری‌ها اداری و مدیریتی جهان کنونی به شمار می‌رود. افراد سودجو و فرصت طلب، برای رسیدن به اهداف ناشایست‌شان اقدام به پرداخت رشوه ضمن عناوینی که از قداست دینی و وجهه اجتماعی برخور دارند، می‌کنند. به همین جهت دشوارترین بخش در بین مباحث رشوه، تعیین و تشخیص دقیق ماهیت رشوه و مصداق آن برای رسیدن به نتیجه مطلوب است. نوشتار حاضر به بررسی ماهیت رشوه و تبیین مصادیق آن پرداخته و با تحلیل و بررسی نظریات فقها در این زمینه، تلاش می‌کند مصداق دقیق رشوه را تعیین نموده و ارتباط آن را با هریک از عنوان‌های «جُعل»، «هدیه» و «بیع محاباتی» تبیین کند. نگارنده با گردآوری اطلاعات از منابع موجود و با روش توصیفی ـ تحلیلی، نخست به مفهوم شناسی رشوه و عناوین مشابه آن پرداخته و سپس با تحلیل و بررسی ارتکازات اندیشوران فقه در این حوزه به این نتیجه رسیده است که «رشوه» یک عنوان مستقل و داری احکام خاصی است که شامل هیچ یک از عناوین مذکور نمی‌گردد. بنابراین هریک از عنوان‌های جُعل، هدیه و بیع محاباتی مانند رشوه دارای حرمت ذاتی نبوده و ادله حرمت رشوه شامل آن‌ها نمی‌گردد.
)