1
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرس جامعة المصطفی العالمیه واحد خراسان.
2
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی جامعة المصطفی العالمیه، واحد خراسان.
چکیده
بدون تردید یکی از اصول حاکم بر قراردادها، اصل حاکمیت اراده است. اراده طرفین وقتی منتهی به یک قرارداد صحیح و نافذ می‌شود که سالم و عاری از هر عیبی باشد. یکی از عیوب اراده، اشتباه است. منتهی در خصوص این‌که اشتباه چه تأثیری بر سرنوشت قرارداد دارد، باید بین فروض مختلف تفکیک قائل شد. در پژوهش حاضر آثار اشتباه در نظام حقوقی افغانستان و ایران به‌طور تطبیقی بررسی شده است. در تحقیق حاضر که مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی بوده، این نتیجه به دست آمده است که در نظام حقوقی افغانستان و ایران اشتباه به‌عنوان عیب اراده زمانی در قرارداد مؤثر است که مربوط به عنصر قصد و رضا باشد. به‌علاوه اشتباه زمانی دارای آثار حقوقی است که: 1. اساسی باشد؛ 2. در قلمرو تراضی قرار گیرد؛ 3. معارض با حسن نیت نباشد که این شرط سوم فقط در نظام حقوقی افغانستان مورد تنصیص واقع‌شده است؛ بنابراین با توجه به مبنای مورد پذیرش نظام حقوقی افغانستان و ایران آثار اشتباه منحصر به بطلان و خیار فسخ قرارداد است. بر اساس لطمه‌ای که اشتباه به قرارداد می‌زند، اگر عنصر قصد را که مفهوم منجز است از میان برداشت، سبب بطلان قرارداد است و اگر عنصر رضا را که یک مفهوم مشکک است، معیوب کرد، سبب خیار فسخ قرارداد می‌شود و عدم نفوذ هیچ‌گاه به‌عنوان اثر اشتباه پذیرفته نیست.
)