1
عضو هیئت علمی و استاد جامعة المصطفی العالمی، واحد خراسان.
2
دانش‌آموخته دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی جامعة المصطفی، واحد خراسان
چکیده
روند تکامل مفهوم اصل قانونی بودن در ابتدا توسط دادگاه‌های بین‌المللی نظامی نورنبرگ و توکیو شروع شد و در این دو دادگاه مفهوم عدالت مطلق، جانشین اصل قانونی بودن شد. گردانندگان این دو دادگاه به مبانی فلسفی مبهم عدالت مطلق اشاره می‌کردند و اسیران نازی و ژاپنی را به محاکمه می‌کشاندند. فرایند تکاملی اصل قانونی بودن در دادگاه‌های نسل دوم و سوم اگرچه با چالش‌هایی مواجه بود ولی این روند به‌مرور طی گردید تا به دیوان کیفری بین‌المللی رسید. اساسنامه دیوان تمامی اشکالات دادگاه‌های قبلی را برطرف کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به روند تکاملی اصل قانونی بودن این دادگاه‌ها می‌پردازد. در این تحقیق بیان شده با این‌که دیوان کیفری بین‌المللی ایراد اصل قانونی بودن را مرتفع ساخت، ولی با چالش عدم ضمانت اجرا مواجه است. در پرونده وضعیت افغانستان که به‌خاطر جرائم ارتکابی در صلاحیت دیوان که توسط NGOها گزارش‌شده بود و حکم صادر شده بود اما متأسفانه از ناحیه دو طرف درگیر در جنگ این کشور (طالبان و نیروهای حکمتیار از یک‌سو و دولت افغانستان نیروهای بین‌المللی به رهبری آمریکا از سوی دیگر) با اعمال‌نفوذ سیاسی دولت آمریکا این وضعیت به حال خود رها شد و اقدام مؤثری انجام نگردید.
)